Kon AOV ta traha
AOV ta para pa Seguro general di Penshun. Esaki ta un seguro general legal ku ta para garantia pa pago na tur siudadano di Kòrsou na momentu ku nan a kumpli sesenta aña di edat. E seguro general ta basa riba e prinsipio di solidaridat, den sentido ku tur persona ku ta biba na Kòrsou ku tin un entrada mester kontribuí ku pago di prima. E montante ku un asegurado ta risibí ta dependé di e kantidat di añanan ku e persona tabata residente di (biba na) Kòrsou promé ku el a kumpli sesenta aña di edat. Penshun ta ser otorgá riba petishon. Banko di Seguro Sosial ta ehekutá e lei general di penshun di behes (P.B. 1960. No 83)
Ken ta sigurá
Tur hende ku ta sigurá pa AOV i kumpli 6o aña òf mas tin derecho riba penshun di AOV. Generalmente bo ta sigurá obligatoriamente ora bo ta biba na Kòrsou. E seguro ta konta pa tur hende pues no solamente pa trahadó i dunadó di trabou pero tambe pa esnan ku ta traha riba nan mes, ama di kas i otronan. No ta importá ki nashonalidat bo tin òf si bo tin entrada òf no. Personanan ku a biba òf bai traha den eksterior un temporada promé ku nan kumpli 60 aña mayoria biaha no ta sigurá pa e periodo aki. Si bo no tabata siudadano di Kòrsou pero si bo a traha na Kòrsou i bo a paga impuesto di entrada den e periodo ei anto bo ta sigurá pa e temporada ei.
Formashon (Opbouw)
E seguro obligatorio di AOV ta kuminsá ku 15 aña i ta terminá ku 60 aña. E penshun di behes kompletu ta basa riba un periodo di seguro di 45 aña. Pa kada aña ku bo no tabata sigurá mester apliká un redukshon riba e montante total di penshun di behes. E redukshon pa añanan 1 sèptèmber 1960 pa 1 yanüari 1972 ta 2 % pa kada aña. Pa añanan entre 1 di yanüari 1975 i 1 di yanüari 1991 e redukshon ta
2 1/8 % pa kada aña i for di 1 di yanüari 1991 ta apliká 2 2/9 % di redukshon. E AOV a drenta na vigor dia 1 di Sèptèmber 1960. Si pa e fecha ei ya kaba bo a kumplí 15 aña anto lo bo no por a akumulá riba bo penshun. Pa konta e añanan aki tòg komo parti di bo penshun a introdusí un areglo di transishon. Si bo tin e nashonalidat Hulandes i bo ta biba na Kòrsou i si bo a biba for di bo 54 aña 6 aña sea kontinuo òf no na Kòrsou, Aruba òf Hulanda anto e ora ei bo ta sigurá tòg pa e tempu promé ku 1960. Den sierto kasonan por konsiderá e no Hulandesnan komo Hulandes. Pues si bo ta sigurá for di 1960 te ora b’a kumpli 60 aña i bo ta kumplí ku tur e tres kriterionan menshoná aki riba anto bo tin derechi riba un penshun di behes kompletu.
Paga tinu! Entrante 1 di sèptèmber 2005 tur hende ku tin 60 aña a haña e oportunidat pa akumulá 45 aña di seguro. E areglo di transishon entrante e fecha menshoná no ta konta pa persona ku despues di 1 sèptèmber 2005 a kumplí 60 aña.
Pago di prima
E penshun di AOV ta un seguro obligatorio i ta ser finansiá pa medio di e sistema yama “omslagstelsel’’. Esaki ta enserá ku tur persona entre 15 pa 60 aña ku tin un entrada ta paga e prima ku ta nesesario pa paga penshun na e persona ku tin 60 aña òf mas. E prima pa e aña 2011 ta total 13 %. E trahadó ta paga 6% i e dunadó di trabou ta paga 7%. E prima di AOV ta ser kobra te ku un máksimo di Nafl. 82.184,40,-
Montante di e penshun AOV
E montante di penshun ku bo ta haña ta dependé di e kantidat di añanan ku bo tabata sigurá pa AOV. E montante kompletu pa penshun AOV pa loke ta trata aña 2011 ta Nafl. 818,- bruto pa luna. Si bo sa kuantu aña bo no tabata sigurá, bo mester multipliká esaki ku e redukshon ku ta aplikabel p’e temporada ei i kalkul’é ku Nafl. 818,-. Anto e ora ei bo por kalkulá globalmente kuantu redukshon lo bo haña mas o ménos riba penshun di AOV. E penshun tur aña pa promé di yanüari ta ser adaptá na kosto di bida.
Gratifikashon pa Pasku
Si pa luna di sèptèmber bo tin derecho riba penshun di behes anto e ora ei bo tin derecho riba e gratifikashon di Pasku. E gratifikashon di Pasku ta 100% di e montante ku bo tin derecho riba dje pa penshun di behes pa luna i e ta ser paga den luna di desèmber.
E kompensashon
Pa esnan kasá di kua esun ku tin derecho riba penshun a kumpli 60 aña pero su pareha ainda no, e partner ku no a kumpli 60 aña ainda por bin na remarke pa un kompensashon, basta nan entrada konhunto (zùiver inkomen) no ta mas ku Nafl. 12.000 pa aña. Pa haña e kompensashon tambe ta dependé di kuantu aña e persona ta sigurá. Si e kasá a biba for di Kòrsou, mayoria biaha e no ta sigurá pa e temporada ku el a biba for di Kòrsou. Pa kada aña ku e no a biba na Kòrsou lo tin un redukshon. E montante máksimo di e kompensashon pa loke ta trata aña 2011 ta Nafl. 561,- bruto pa luna. Na momentu ku e kumpli 60 aña e pareha ku tabata kobra kompensashon lo haña su mes penshun basta e ta kumplí ku tur e kondishonnan pa haña un penshun AOV.
Petishon pa penshun AOV
Pa bin na remarke pa un penshun AOV òf kompensashon mester hasi petishon. Esaki ta sosodé pa medio di un formulario speshal pa hasi petishon. E formulario di petishon mester ser yena semper bon i kompletu. Mester firma e formulario. Si bo ta biba na Kòrsou bo por pidi e formulario pa penshun di behes/ kompensashon na ofisina di SVB. Bo mester tin semper un identifikashon bálido i un komprobante di bo banko ku bo number di kuenta. SVB tambe por yuda yena i kontrolá e formulario eventualmente. Bo mes mester sòru pa yena i manda e formulario di petishon si bo ta biba den eksterior. Den kaso aki bo por haña un formulario via nos websait òf na SVB na Hulanda. Pone un kopia di bo pasport huntu ku e formulario i un prueba original ku bo ta na bida (attestatie de vita) i si e ta aplikabel un kopia di bo troubuk. Den sierto kaso tin biaha ta eksihí prueba di outensidat di bo firma. Despues ku e formulario di petishon ta serka di SVB, SVB ta sòru pa atendé bo petishon. Ta rekomendabel pa hasi e petishon 6 luna promé ku bo kumpli 60 aña. SVB mester di tempu pa determiná kuantu bo penshun lo bira. Ora hasi esaki SVB mester verifiká na Kranshi den ki periodo bo tabata sigurá. Si bo entregá e petishon na tempu e penshun di AOV tambe por ser entregá na tempu. Si bo ta kliente kaba di SVB pasobra por ehèmpel bo ta kobrando penshun di biuda o biudo anto bo no mester hasi nada. SVB mes lo tuma kontakto ku bo algun luna promé bo kumpli 60 aña.
Fecha di introdukshon
Si e petishon pa penshun di behes a ser entregá na tempu por kuminsá paga e penshun pa regla e promé biaha riba e promé dia di e luna ku ta sigui e luna den kua bo a kumplí 60 aña. Pues si por ehèmpel bo a kumpli aña dia 12 di mart anto bo tin derechi riba bo penshun for di dia 1 di aprel. Si bo a pidi e penshun òf kompensashon lat SVB por paga ku forsa retroaktivo. Pero e penshun òf e kompensashon no por drenta na vigor mas ku un aña promé ku e petishon a ser entregá. Solamente den kasonan eksepshonal por hasi un eksepshon. Bo tin 60 aña i bo no a hasi petishon pa bo penshun, tuma kontakto mas lihé posibel ku SVB.
Pago di penshun di behes
SVB ta paga penshun di behes o kompensashon tur luna na komienso di luna. Unda ku bo ta biba SVB ta sòru pa bo penshun di behes yega serka bo, basta bo tin un kuenta bankario. Si bo ta kobra e penshun di behes na Hulanda òf Aruba, bo mester manda kada 6 luna un prueba ku bo ta na bida e asina yama attesatie de vita. Komo un atestatie de vita ta konta tambe un deklarashon di un konsulado Hulandes òf un deklarashon di un notario. Si e prueba di ta na bida yega serka SVB promé ku 12 di luna anto pago lo ser hasi na final di e mes un luna. Na momentu ku bo ta biba den eksterior bo ta haña bo penshun na e valuta ku ta aplikabel pe pais enkuestion. Ta p’esei por sosodé ku e montante ku bo ta risibí ta varia dependiendo di e valuta di momentu. Pa transferí sèn pa un kuenta bankario den eksterior bankonan ta kobra gastunan èkstra. E gastunan aki ta kore pa kuenta di e penshonado. Pa evitá posibel komplikashon den pago mester notifiká SVB na tempu si bo kambia di adrès di pago. Penshun ku no a ser kobra den tempu di dos aña despues di e fecha ku nan por a ser kobra no ta ser paga mas.
Kiko ta ser kita for di bo penshun/ kompensashon
Si bo ta biba na Kòrsou pa lei SVB mester kita prima di Algemene Verzekering Bijzondere Ziekte (AVBZ - Lei di labizjan) for di bo penshun. Tur penshonado mester paga prima. Ta kita 1 % di e montante bruto di e penshun di AOV òf e kompensashon. No ta kita e prima di AVBZ di bo penshun si bo ta biba den eksterior.
Fin di e penshun
E penshun di behes òf kompensashon ta kaduká na momentu ku esun ku tin derechi fayesé.
No ta tur hende ta kòrda pa notifiká SVB mas lihé ku ta posibel despues ku e penshonado fayesé. Pero tòg esaki ta hopi importante pa hasi. E penshun òf e kompensashon mester stòp inmediatamente ya ku e derechi riba esaki ta terminá riba e promé dia di e luna ku ta sigui e luna den kua e persona a fayesé. Si e kasá ku a keda na bida tin ménos ku 60 aña e ta bin na remarke pa un penshun di biuda òf biudo segun e lei general di biudo o biuda (AWW)
Pago den kaso di fayesimentu
Den kaso ku un persona ku derechi riba penshun fayesé ta paga e penshun di behes/kompensashon te ku e último dia di luna den kua e aseguradó a fayesé. Si e penshun no a ser paga por ehèmpel pa motibu ku esaki tabata blòkiá ta paga esaki na e herederonan. Petishon pa pago mester ser kompaña pa un deklarashon di fayesimentu i un deklarashon di herensia ku ta optenibel serka un notario. Esaki por ser entregá denter di 6 luna despues di fayesimentu na SVB.
Pago di un suma sera den kaso di fayesimentu
Ora un persona ku tin derechi riba penshun/kompensashon fayesé ta paga un suma será ku ta igual na 4 luna di penshun di behes na e persona òf personanan ku na opinion di SVB konsiderando e kaso rasonabel, ta bin na remarke pa risibí e suma enkuestion. Mayoria biaha esaki ta e persona ku tabata enkargá ku e entiero di e defuntu. Pa aña 2011 e suma ta Naf. 3272,- ( ku 4 luna biaha fl. 818). Riba e montante aki si no ta kita AVBZ. E petishon pa e montante aki mester tuma lugá denter di 6 luna despues di fayesimentu . Mester pone un kopia di e deklarashon di fayesimentu (overlijdensakte) i deklarashon di gastunan huntu ku e petishon.
Obligashon pa mèldu na SVB, kontròl i restitushon
SVB ta kontrolá periódikamente si un persona ta kobrando penshun òf kompensashon na un manera no korekto. Si den bo sirkunstansia personal tin kambio ku por influensha bo derechi riba penshun òf kompensashon bo mester notifiká SVB obligatoriamente di esaki por eskrito denter di 14 dia. Tur hende ku ta risibí un penshun òf kompensashon ta obligá pa reakshoná na momentu ku SVB manda pidi informashon. Bo penshun di behes òf kompensashon por ser revoká òf revisá si den bo sirkunstansianan personal presentá kambionan ku tin influensha riba bo penshun òf kompensashon. Asina nos ta evitá ku bo por haña di mas na penshun ku ta pone ku despues bo mester paga bèk. Penshun ku paga di mas òf ku bo no tabata tin derechi riba dje ta ser kobra bek si:
- Bo a duna informashon inkorekto òf no a mèldu kambionan na tempu na SVB
-Si bo por a komprondé ku e montante ku bo a haña tabata di mas òf ku bo no tabatin derecho riba dje.
Dunamentu di informashon inkorekto intenshonalmente òf keda sin duna informashon relevante ta kastigabel pa lei.
Kiko mester mèldu
E siguiente kambionan den bo sirkunstansianan personal bo mester mèldu semper denter di 14 dia por eskrito na SVB.
- Si a bin separashon dor di divorsio
- Si bo kasá a fayesé
- Si e nashonalidat di bo òf di bo kasá a kambia
- Si bo ta bai kambia di adrès
- Si bo ta bai for di Kòrsou pa un periodo largu òf si bo ta bai biba den otro pais. (Bo no tin nodi di avisá SVB si bo ta bai ku fakansi kòrtiku).
Kambio por ser entregá na SVB via di mail òf pa medio di e formulario pa informá kambio. E formulario aki por ser baha for di nos websait pero por hañ’é tambe serka SVB su kantor. Bo por bèl tambe òf hasi un petishon por eskrito pa nos manda e formulario pa bo.
Regla pa atendé bo pòst ora bo ta malu
Tur hende por bira malu. Hopi biaha e enfermedat ta kòrtiku pero e por dura largu tambe. Por sosodé tambe ku bo tin ku bai keda den hòspital òf den un otro entidat pa trato médiko. Ta konsehabel pa si akaso un situashon asina presentá pa regla por ehèmpel asuntu di bo pòst. Asina bo por evitá ku bo penshun òf bo kompensashon ta ser revoká òf revisá pasobra bo no a reakshoná na tempu riba un petishon di SVB. Bo por pidi SVB por ehèmpel pa manda bo pòst na direkshon di un otro persona i e persona lo tenebu na altura di kartanan importante. Bo por apoderá un persona tambe pa atendé bo asuntunan. Asina bo ta duna outorisashon na e persona pa atendé i kontesta bo pòst. Pa apoderá e persona tantu abo komo e persona mester firma un deklarashon. SVB tin un formulario speshal p’esaki. Bo por baha e formulario for di nos websait òf por pidi pa esaki na nos kantor.
Salida pa eksterior
Si bo bai biba den eksterior despues ku bo a kumpli 60 aña por tin komo konsekuensha ku ta deskontá un parti di bo penshun òf kompensashon. Informá semper serka SVB kiko ta e konsekuensha pa bo penshun òf kompensashon si bo bai biba pafó di Kòrsou.
Otro kos ku bo mester sa
- Number di AO
Ora bo entrega bo petishon pa penshun na SVB, SVB ta prepará un fail di bo. Den e fail aki ta warda tur informashon ku ta di importansha i ku ta konserní bo persona. Pa kada persona ku derechi riba penshun tin un fail propio ku un number di registrashon propio (AO-nr). Pa kada persona ku tin derechi riba penshun di behes tin un persona di kontakto. Riba tur dokumentu ku bo risibí di SVB tin bo number di AO i nòmber di e persona di kontakto. Si bo tin pregunta tokante bo penshun òf si bo ke tin kontakto telefóniko òf por eskrito ku SVB notifiká ken ta bo persona di kontakto. Asina SVB por yuda bo muchu mas lihé.
- Traha despues ku bo a kumpli 60 aña
Si despues di kuminsá kobra bo penshun di behes bo sigui traha, bo por kobra bo salario banda di bo penshun di behes trankil. Di bo salario no mester kita e prima di AOV mas.
Apelashon
- Si bo no ta di akuerdo ku un desishon di SVB bo tin e siguiente derechinan basa riba e ordenansa di lei atministrashon hurídiko (LAR). Bo por entrega denter di 6 siman despues ku a firma e desishon un apelashon por eskrito dirigí na e direktor di SVB. E adrès ta Pater Euwensweg 9, Curaçao. Den e apelashon mester pone klaramente dikon bo no ta di akuerdo ku e desishon i kiko e desishon segun bo mester ta. Mester pone bo number di identifikashon i fecha. Firma e apelashon i pone riba e ènvelòp e palabra apelashon. No tin gastu mara na momentu di hasi un apelashon.
-
Un otro posibilidat ta ku denter di 6 siman despues ku e desishon a ser firma por entrega un apelashon por eskrito na grifi di Kòrsou. E karta di apelashon mester entregá den duplikado i den dje mester tin pone klaramente stipulá di kon bo no ta di akuerdo ku e desishon di SVB i kiko segun bo e desishon mester ta. Pa entregá karta di apelashon na grifi ta kobra pa gastunan di grifi.
Nos ta alkansabel
Si ainda bo a keda ku pregunta anto bo por chèk via nos websait www.svbna.anòf bo por manda nos un e-mail. Si bo no tin Internet bo por manda un karta. Bo por yama tambe durante dianan di trabou di 07.30 pa 16.00. Nos por komuniká ku bo na Papiamentu, Ingles, Spaño i Hulandes.
Adrès, persona di kontakto, numbernan di telefòn i numbernan di fax di e departamentu di penshun:
Curaçao
Numbernan di telefòn, persona di kontakto i mailadrès:
Pa fam ku ta kuminsá ku lèter A te H: (5999) 434-4448, persona di kontakto: sr. Alwin Davelaar
Emailadres: adavelaar@svbcur.org
Pa lèternan I te ku N : (5999) 434-4453, persona di kontakto:
sra. Charline Henriquez
Emailadres : chenriquez@svbcur.org
Pa lèternan O te ku Z : (5999) 434-4456, persona di kontakto:
sra. Macciarella Scoop
E mail adres: mscoop@svbcur.org
Number di fax: (5999) 434-4502
Adrès : Pater Euwensweg 9, Curaçao
E folder aki ta kontené solamente informashon general. No por atkirí derecho legal for di kontenido di e folder aki. Si despues di lesa e folder aki ainda bo tin pregunta por tuma kontakto ku SVB.
Laatste update:
3 November, 2011 11:54 AM
|